Hành trình Chang hoang dã

Phỏng vấn bởi Uyên Ly cho Hanoi Grapevine
Hình ảnh cung cấp bởi họa sĩ Jeet Dzũng
Vui lòng ghi rõ nguồn Hanoi Grapevine khi chia sẻ bài
Không sao chép từng phần hoặc nguyên văn khi chưa có sự đồng ý

Một đôi bạn tâm huyết với việc bảo tồn động vật hoang dã đã bỏ ra hai năm để hoàn thành cuốn truyện tranh tuyệt đẹp về tình bạn và thiên nhiên giữa Chang – nhà bảo tồn động vật cùng với cô gấu Sorya nhỏ bé bị bán làm thú cảnh. Cuốn sách do Nhà xuất bản Kim Đồng ấn hành.

Từ tháng 3 năm 2020, bạn đọc có thể tìm mua truyện tranh Chang hoang dã – Gấu bằng tiếng Việt. Bản tiếng Anh dự kiến ra mắt tại Việt Nam tháng 5 năm 2020. Tuyệt hơn nữa, hãng xuất bản uy tín Pan MacMillan từ Anh quốc đang thương thuyết mua bản quyền với Nhà xuất bản Kim Đồng để có thể xuất bản cuốn sách này bằng tiếng Anh ở các thị trường khác.

Họa sỹ Jeet Zdũng và nhà bảo tồn động vật hoang dã Trang Nguyễn – đồng tác giả cuốn sách, đã kể với Hanoi Grapevine về dự án này.

Trang Nguyễn:

Chang hoang dã là một dự án được ấp ủ từ rất lâu rồi. Trang có ý tưởng làm sách tranh cho các bạn về thiên nhiên môi trường từ hồi còn đang đi học, và cũng đã bắt đầu viết nháp những ý tưởng, những câu chuyện để đưa vào sách tranh… Sau đấy khi bắt tay vào làm thì lại được Kim Đồng liên hệ để mời mình làm sách cho trẻ em, thế là mình giới thiệu luôn với họ về dự án Chang hoang dã.

Chang hoang dã sẽ là một series chứ không chỉ là một cuốn sách tranh đơn lẻ. Cuốn đầu tiên về Gấu, cuốn thứ hai về Voi…lần lượt Chang sẽ kể với các bạn về câu chuyện của các loài động vật hoang dã, những câu chuyện về công tác bảo tồn rất chân thực mà có lẽ các bạn chưa được nghe bao giờ.

Lý do Trang chọn gấu để thực hiện cho cuốn sách đầu tiên, đó là vì vô tình chứng kiến cảnh Gấu bị hút lấy mật từ năm 8 tuổi mà Trang nhận ra bảo tồn động vật hoang dã chính là công việc mà mình muốn dành cả đời để theo đuổi. Chang hoang dã có nhân vật chính là Sorya – là vì kỷ niệm sâu sắc mà Trang có khi mới gặp cô bé con này. Như các bạn sẽ thấy ở trong truyện, Sorya là một cô bé gấu rất tội nghiệp: Mới chỉ khoảng hai tuần tuổi đã bị thợ săn bắt, mẹ bị giết và bị bán để làm thú cảnh. May mắn là Sorya đã được cứu hộ, nhưng ngay cả như vậy thì cô bé Sorya cũng vẫn phải đối mặt với những chấn thương về thể chất và tinh thần, vì thế mà Sorya “còi” hơn các bạn đồng trang lứa khác trong khu “nhà trẻ” dành cho gấu con mồ côi, bị các bạn bắt nạt nhưng vẫn chịu trận chứ không dám đứng lên tự bảo vệ mình. Thật sự lần đầu tiên gặp, nhìn ngắm và tìm hiểu về Sorya, Trang đã nghĩ nhất định phải để mọi người biết đến câu chuyện của Sorya.

Jeet Dzũng:

Trang là người lo phần kịch bản và kiến thức chuyên môn về bảo tồn cho Chang hoang dã – Gấu còn tôi sẽ chuyển thể thành truyện tranh. Công việc khá vất vả, tôi mất rất nhiều thời gian để đi tìm hình hài cho cuốn sách, chẳng hạn như cuốn sách nên có kích thước như thế nào? Nên hình vuông hay hình chữ nhật? Nếu hình chữ nhật thì nên vẽ theo chiều dọc hay chiều ngang? Nên thiết kế nhân vật với phong cách nào? Chất liệu nên là chì màu hay màu nước… những điều này ảnh hưởng rất lớn đến cách thể hiện nội dung. Sau khi xác định được cuốn sách sẽ là hình chữ nhật nằm ngang thì tôi mới tư duy được nhân vật sẽ di chuyển trong cuốn sách như thế nào, phải xây dựng tiết tấu của câu chuyện ra sao, sắp xếp các khung hình lớn nhỏ như thế nào cho hợp lý. Bằng cách ấy, tôi đạo diễn phần “truyện” mà Trang viết thành “truyện tranh”.

Đây là dự án truyện tranh đầu tiên mà tôi thực hiện tỉ mỉ đến như vậy. Tôi phác thảo rất nhiều bản nháp, rồi chắt lọc chúng cùng với Trang. Đây là giai đoạn đau đầu và gian nan nhất, đôi khi có bất đồng ý kiến nhưng cả hai đều tôn trọng ý kiến của nhau và Trang thì rất kiên nhẫn, cứ thế rồi bản thảo đầu tiên được thành hình. Sau khi hoàn thành bản thảo đầu tiên, tôi vẽ lại từ đầu sang giấy vẽ chuyên dụng dành cho vẽ màu nước, đây là giai đoạn gian nan thứ hai. Để tái hiện lại sống động nhất có thể môi trường và sinh cảnh của những cánh rừng mà tôi đã đi qua, những loại thực vật trong sách đều được chọn lọc cẩn thận, tôi muốn biết chúng tên gì và nên nằm ở đâu trong khu rừng. Tôi may mắn nhận được sự trợ giúp từ hai họa sĩ trẻ Phương An và Nguyệt Hằng, hai bạn giúp tôi phân loại và vẽ lại các loài thực vật đặc hữu với những ghi chú về đặc điểm của từng loài, việc này giúp tôi có thời gian tập trung cho các nhân vật chính. Giai đoạn vẽ màu nước là giai đoạn tôi yêu thích thứ hai sau giai đoạn đi thực địa lấy tư liệu, chưa bao giờ tôi vẽ màu nước nhiều đến thế, có lúc phải mua thêm giấy mà các cửa hàng họa phẩm đều hết sạch loại giấy tôi cần, deadline thì càng lúc càng sát. Rồi còn design bìa sách, dàn trang, sắp xếp font chữ,… phần này thì tôi hoàn toàn mù tịt. Trong lúc hoang mang thì tôi được họa sĩ Tạ Lan Hạnh giới thiệu cho Designer Linh Phan, Linh đã làm rất tốt và tâm huyết. Mất một năm từ lúc chúng tôi lên ý tưởng, tìm phương án thể hiện, tìm tư liệu đến khi hoàn thành.

Các bạn đã tìm hiểu và phát triển nhân vật cô gấu Sorya, cũng như nhân vật Chang ra sao? Trong quá trình tìm hiểu có gì thú vị?

Jeet Zdũng:

Để thiết kế nhân vật Chang thì tôi đã quay phim, chụp ảnh Trang để làm tư liệu. Tôi không nhớ đã vẽ đi vẽ lại nhân vật này bao nhiêu lần. Chang là một nhà bảo tồn trẻ tuổi mang nhiều đặc điểm giống với tác giả Trang Nguyễn. Thiết kế nhân vật Sorya thì khó khăn hơn, dù có ảnh tư liệu được Trang cung cấp nhưng tôi vẫn không thể hiện được chính xác cô gấu này. Trang đã quyết định thu xếp cho tôi đi thực địa đến trung tâm cứu hộ gấu của tổ chức FREE THE BEARS tại VQG Nam Cát Tiên và khu cứu hộ Phnom Tamao(Campuchia), để có cơ hội tận mắt quan sát Sorya và các loài gấu ở đây. Sorya có khuôn mặt rất đáng yêu, hiền lành và ngây ngô, cô bé nhỏ con so với những bạn gấu khác cùng tuổi. Những đặc điểm của Sorya từ hình dáng đến hành vi và cảm xúc hiện lên rất sống động, giờ đây tôi vẽ Sorya còn dễ hơn vẽ Chang. Chuyến đi cũng giúp tôi thu hoạch nhiều tư liệu có ích về rừng Nam Cát Tiên, nơi mà Chang và Sorya sẽ cùng nhau phiêu lưu trở về nơi hoang dã.

Khi bất đồng ý kiến, các bạn làm gì để giải quyết?

Trang Nguyễn:

Dĩ nhiên là có bất đồng ý kiến. Từ những việc nhỏ nhặt như thực hiện cuốn sách như thế nào, mạch truyện ra sao, lên hình các nhân vật thế nào… rồi cả việc chọn nhân vật nữa. Ví dụ như lúc ban đầu, Dũng bảo nhân vật chính phải là con trai, vì nếu nhân vật chính là con gái sẽ rất ít người đọc. Rồi còn lấy ví dụ cả truyện Doremon ra để thuyết phục Trang nữa, nhưng mình nhất định không chịu.

Bởi vì Chang hoang dã dựa trên những câu chuyện có thật, sự kiện có thật, nhân vật có thật. Và điều quan trọng nhất, bởi vì đã có quá nhiều sách với nhân vật chính là những cậu bé, có quá nhiều sách dành cho các cô bé với nội dung “công chúa” chờ đợi hoàng tử đến cứu, có quá nhiều sách dạy các cô bé phải “ngoan”.

Thông qua cuốn sách này, tôi muốn thủ thỉ với các cô bé, và các ông bố bà mẹ rằng, các cô bé cũng có cá tính ngất trời, các cô bé cũng có những ước mơ cực kỳ vĩ đại và lớn lao, các cô bé cũng có sức mạnh vô song để biến mơ ước của mình thành sự thật. Các cô bé cũng có thể trở thành nhà khoa học, thành nhà du hành vũ trụ, thành kỹ sư, giáo sư toán, thành nhà bảo tồn động vật hoang dã… thành những nhân vật vĩ đại trong lịch sử. Vậy, người lớn chúng ta đừng gò ép các cô bé vào một bóng mây màu hồng mà hãy để các cô tự phát triển cá tính và theo đuổi điều mình mong ước nhé.

Jeet Zdũng:

Xin đính chính lời Trang một chút, lúc bàn bạc về nhân vật chính, dựa trên các tác phẩm truyện tranh và phim ảnh trên thị trường thì tôi chia sẻ với Trang rằng phần lớn trường hợp nhân vật chính là con trai thì thường sẽ được các độc giả cả nam lẫn nữ đều thích, còn nếu là con gái thì sẽ được các bạn nữ ưu ái nhưng có thể sẽ bị các độc giả nam bỏ qua. Dẫu vậy, nhân vật chính trong các các tác phẩm truyện tranh của tôi thường là những cô gái cá tính và ngổ ngáo.

Cuốn sách tiếp theo khi nào sẽ ra mắt?

Trang đã viết xong nội dung truyện cho cuốn sách tiếp theo, về loài Voi vào năm ngoái và hiện tại Dũng đang triển khai vẽ. Dự định của mình là sẽ hoàn thiện vào tháng 6 năm nay.

Hãy giới thiệu đôi chút về các bạn?

Trang Nguyễn:

Trang là một nhà bảo tồn động vật hoang dã, tham gia hoạt động trong lĩnh vực bảo tồn từ những năm còn đang học cấp ba. Cho đến nay đã có 15 năm hoạt động trong ngành và tham gia nhiều dự án bảo tồn ở các khu vực khác nhau trên thế giới, như Phi, Á, u. Trang thành lập tổ chức WildAct-một tổ chức bảo tồn động vật hoang dã đóng trụ sở ở Hà Nội. Trang cũng từng nhận nhiều giải thưởng quốc tế về cống hiến trong ngành, nổi trội trong đó là giải Future for Nature – một giải thưởng dành riêng cho các nhà bảo tồn trẻ toàn cầu và được vinh danh trong BBC 100 Women 2019.

Jeet Zdũng:

Tên thật là Nguyễn Tiến Dũng, là họa sỹ tự do với nghệ danh là Jeet Zdũng, bạn bè thường gọi là Jeet. Hoạt động trong lĩnh vực truyện tranh, phim hoạt hình và minh họa. Từ nhỏ đã rất thích vẽ và tìm hiểu về thiên nhiên hoang dã, thậm chí từng mơ mộng sẽ trở thành nhà bảo tồn động vật hoang dã.

Xin cảm ơn các bạn nhiều!