Ilza Burchett – Bản chất của sự vật…

Ilza bình luận về triển lãm CHÂN DUNG VIỆT NAM của họa sỹ Nguyễn Như Ý khai mạc tại Trung tâm Nghệ thuật Việt tuần vừa rồi.

Những cảm xúc kết nối chúng ta với thế giới mà ta đang tồn tại là lĩnh vực của âm nhạc.
Những tri thức dồn nén trong ngôn từ là lĩnh vực của triết học, văn học và thơ ca, nhưng…
Chỉ khi tĩnh tâm ta mới có thể hình dung được tất cả những hình ảnh ta muốn thể hiện mà không để một điều gì khác chen ngang…

“Người nghệ sỹ cần phải bắt được cái hồn của tác phẩm.”
“Cái tồn tại không phải nằm ở bề ngoài, mà ở ý tưởng, ở bản chất của sự vật.”
Constantin Brancusi

Những vết cắt sâu trong một miếng gỗ…
Sự giản đơn được chạm trổ…
Những hình dạng được đục đẽo…
Những hình dạng của bản chất thô…
Những hình dạng tạo nên và xác định cá tính của mình trong quần thể.

Các vết cắt sâu trong một mảnh gỗ trở thành nghệ thuật miêu tả địa thế tâm hồn con người theo một cách đơn giản, thô nhám, trung thực, nhưng chính xác. Nghệ sĩ đã bắt được cái hồn của sự vật và đó là lý do tại sao cái nhìn và hành động của anh rõ ràng và đầy quyết đoán.

Đến xem triển lãm điêu khắc của Nguyễn Như Ý cũng là đến với một tâm hồn Việt thông qua nghệ thuật, và nghệ thuật đó đào sâu và đi thẳng vào cốt lõi của chủ đề mà không hề sợ hãi hay dè dặt, chỉ có tình yêu quê hương, đất nước tinh khiết đến vô điều kiện.

Cứ như thể địa thế của đất nước người nghệ sĩ đã trở thành địa thế của chính cơ thể và tâm hồn con người, được hình thành và mãi mãi thuộc về nguồn cội. Nghệ sỹ đã tìm ra điều cốt lõi giản đơn đó và diễn tả trên các tác phẩm của mình.

Mặc dù hoàn toàn bắt nguồn từ truyền thống chạm khắc gỗ của Việt Nam, các tác phẩm điêu khắc của Nguyễn Như Ý vẫn tạo cho mình được một bản sắc riêng.

Chúng trở thành một bản tuyên ngôn: tuyên ngôn của sự sống, của sự tồn tại và của sự thật.

Mặt khác, truyền thống chạm khắc gỗ truyền thống của Việt Nam vẫn được thể hiện qua sự nhạy cảm nghệ thuật tuyệt vời của nghệ sĩ đối với chất liệu. Thông qua cách nghệ sỹ tạo tác trên gỗ, ta có thể hiểu được kết nối trực tiếp của anh với đất mẹ và thiên nhiên, để từ đó trân trọng giá trị thẩm mỹ của mỗi tác phẩm.

Những tác phẩm điêu khắc có một vẻ tĩnh tại như thể mọi chuyển động đã vĩnh viễn đông cứng lại bên trong, vượt thời gian, không bao giờ biến đổi, như những bức tượng tô-tem, như phong cảnh quê hương vĩnh hằng của nghệ sỹ. Chúng thể hiện những đường nét của đất nước với núi non, hang động, thung lũng, sông nước và người dân thông qua con mắt của anh.

Những tác phẩm này không quan tâm đến một cá nhân cụ thể mà chúng đại diện cho vạn vật thông qua sự hiểu biết sâu sắc về các nối kết độc đáo giữa phong cảnh với con người Việt Nam và là một phần của phong cảnh thế giới.

Như thể nghệ sĩ đã tạo ra không chỉ sự vật mà đã đẽo nên cả thời gian để đạt tới sự vĩnh cửu, sự phổ quát và tinh hoa của chính bản thân mình.

Với các tác phẩm điêu khắc, nghệ sỹ đã tự trả lời câu hỏi: “Sự thật trong nghệ thuật của tôi là gì?” chân lý thuộc về mảnh đất và dân tộc của nghệ sỹ, được ghi lại trong chính cuộc đời và những sáng tạo của anh.

Nghệ sĩ Nguyễn Như Ý không chỉ đơn giản mô tả mà còn thể hiện và giữ gìn bản sắc cho tình yêu suốt đời của anh, tình yêu dành cho Tổ quốc và linh hồn của mảnh đất quê hương…. và có vẻ như anh biết rằng mình sẽ luôn bắt được cá trên những cánh đồng, bởi tặng vật của quê hương là vô tận và khi anh đứng bên linh hồn Tổ quốc, Tổ quốc cũng sẽ luôn đứng bên anh.

Nghệ thuật của anh là một câu chuyện ngụ ngôn không có sự ủy mị hay thơ ca, mà là một tri thức nội tại sinh ra từ tình yêu đất nước sâu sắc thể hiện trong cái nhìn trân trọng của anh đối với quê hương dân tộc.

Thật thẳng thắn và đơn giản, nhưng cùng lúc cũng đầy phức tạp và mạnh mẽ trong tính hiện đại nguyên thủy của nó.

Nghệ thuật của anh đáng trân trọng bởi nó dựa trên ý tưởng cơ bản của “sự thật” mà nếu thiếu nó, không một loại hình nghệ thuật nào có thể tồn tại được.

Triển lãm CHÂN DUNG VIỆT NAM của họa sỹ Nguyễn Như Ý hiện đang trưng bày tại Trung tâm Nghệ Thuật Việt.

(Bản lược dịch của Hanoi Grapevine)