Paul Zetter – Sự trỗi dậy của tiềm thức sau cơn mưa

Một nhóm các nhạc sĩ thể nghiệm đã tìm thấy sự cân bằng trong âm thanh và vẻ đẹp nằm trong sự tĩnh lặng.

Tối thứ Bảy vừa qua, trong không gian gần gũi của Nhà hát Chèo trên đường Nguyễn Đình Chiểu, những người yêu nghệ thuật Hà Nội đã được thưởng thức và hòa mình vào những giai điệu âm nhạc đương đại – sự kết hợp giữa quá khứ và hiện tại, tâm hồn và thể xác, Phương Đông và Phương Tây, giữa nghệ sỹ và khán giả; quả thực đây là một sự kết hợp hiếm hoi khó có thể có được trong một thời đại mà dường như việc giao lưu văn hóa thường chỉ dừng lại ở việc ‘cắt dán’ đơn thuần.

Buổi biểu diễn cho tôi cảm giác như lạc vào một giấc chiêm bao sau cơn bão khi các nghệ sỹ đem tới đêm nhạc một trong những thứ âm nhạc thăng hoa nhất mà tôi từng được nghe.

Dưới sự dẫn dắt của nghệ sỹ Kim Ngọc – một người đi tiên phong về âm nhạc thể nghiệm của Việt Nam cùng với Đom Đóm- một sáng kiến giáo dục âm nhạc thể nghiệm mới mẻ đầy thú vị của chị, nhóm diễn chính với các nhạc công hàng đầu Việt Nam bao gồm:

Sơn X (Bộ gõ),

Dee. F (Âm nhạc điện tử),

Việt Hồng (Đàn tranh)

Nguyễn Hồng Quang (Đàn nhị),

và Gentle Ohm tức Josh Kopecek (Âm nhạc điện tử)

với sự tham gia của nghệ sỹ saxophone hàng đầu Đan Mạch, Lotte Anker. Tiêu đề của buổi hòa nhạc, ‘Trong khoảnh khắc’ được coi như một từ miêu tả chính xác cho đêm nhạc thể nghiệm này.

Trong không gian tĩnh lặng, các nghệ sỹ mở đầu mỗi phần với từng bước thăm dò, trải nghiệm những hình dạng, hình thái và sự cộng hưởng của nhạc cụ cá nhân; hầu như khó có thể nhận biết được tự lúc nào những âm thanh đơn lẻ ấy đã hợp nhất thành một cuộc trò chuyện, tạo nên một tổ hợp âm nhạc thể nghiệm sâu lắng với thứ âm thanh được chơi và được tưởng tượng tự nhiên như từng hơi thở. Khi Kim Ngọc cất giọng hợp thành một bộ ba cùng với đàn bầu và saxophone, hơi thở của cô đã tạo nên sự kết nối rất đỗi tự nhiên và nhịp nhàng giữa bộ khí và bộ dây, đem đến cho màn đồng diễn một vẻ đẹp thanh khiết tuyệt vời.

tạo nên một tổ hợp âm nhạc thể nghiệm sâu lắng với thứ âm thanh được chơi và được tưởng tượng tự nhiên như từng hơi thở

Lotte Anker, người đã khiến tôi vô cùng ngưỡng mộ với phong cách mang đậm dấu ấn của nhạc jazz, là một nghệ sỹ của hơi thở và thiền định. Âm nhạc của cô dường như xuất phát từ tận trong sâu thẳm, thoáng chút trì hoãn giữa khoảnh khắc khi hơi thở của cô được chuyển vào nhạc cụ cho tới khi âm thanh được thoát ra, hấp dẫn và đầy ám ảnh. Trong sự thay đổi giữa chiếc kèn sax giọng nữ cao (soprano) và trầm (alto) với sắc thái đầy tính ảnh hưởng của jazz, mảnh ghép cuối cùng đã dần dần được lộ diện với sự ứng tác của Kim Ngọc trên chiếc piano được “đóng đinh”, như thể cuộc trò chuyện đã chuyển sang một trạng thái sâu lắng hơn về độ phức tạp và màu sắc âm thanh. Được củng cố vững chãi bằng những ngón tay đầy nhịp điệu của nghệ sỹ Sơn X trên mặt trống, chân giá trị và tính độc lập của nhóm đã được thể hiện rõ nét trong từng thanh điệu mà họ chia sẻ, không phán xét.

Như thể cuộc trò chuyện đã chuyển sang một trạng thái sâu lắng hơn về độ phức tạp và màu sắc âm thanh

Và khi mảnh ghép cuối cùng ấy xuất hiện, như tất cả các mảnh ghép khác của đêm diễn, nó như thể một linh hồn vô hình dẫn dắt mỗi nghệ sỹ đến một cái kết của riêng mình cũng như cho cả nhóm – sự hội tụ hướng đến trạng thái tĩnh lặng mang đầy cảm xúc hàm ơn âm nhạc, đến mức tôi có cảm giác bản thân mình đã thực sự được kết nối với tư duy và cảm xúc trong họ theo cái cách mà tôi nghĩ, chỉ có được khi âm nhạc được tạo ra từ cả thể xác và linh hồn, khi sự yên lặng và âm thanh có giá trị như nhau.

Khi tiếng trầm bổng trong mỗi cuộc trò chuyện bằng âm nhạc được chuyển hóa nhẹ nhàng giữa nhạc cụ truyền thống Việt Nam, saxophone, trống, giọng hát, piano và những âm thanh điện tử đẹp tinh tế, tôi cảm thấy các nghệ sỹ như đang trải rộng tầm với của văn hóa và thời gian, vay mượn từ truyền thống trong quá khứ, một số lại được thu nhận trực tiếp từ khoảnh khắc trong nhà hát và khởi tạo nhiều điều mới mẻ cho tương lai.

Tôi cảm thấy các nghệ sỹ như đang trải rộng tầm với của văn hóa và thời gian

Và khi con trai tôi ngủ thiếp đi bên cạnh, đầu cậu nhóc tựa vào vai tôi, nhẹ nhàng đưa lên xuống theo nhịp thở, tôi cảm nhận được một sự kết nối tới những giấc mơ của cậu nhóc và thấy mình đang hi vọng trong tương lai của nó, tiếng rung nhẹ của chiếc chũm chọe trên tay SonX hay tiếng dây đàn tranh bập bùng của Việt Hồng sẽ đáng giá nhiều như chính hơi thở.

Ảnh: Đom Đóm
Dịch: Trama (Đom Đóm)