Alexandre Dang và bài thơ về những bông hoa nhảy múa dưới ánh mặt trời

Bài phỏng vấn do Út Quyên thực hiện cho Heritage Space và Hanoi Grapevine

Ảnh: Út Quyên

Alexandre Dang, một kỹ sư người Pháp từng làm việc tại hai viện Khoa học danh tiếng nhất nước Pháp, đã tạo dựng được tên tuổi như một nghệ sĩ đương đại bằng triển lãm ra mắt tác phẩm đầu tay: một cánh đồng Hoa mặt trời nhảy múa tại Nhà thờ St. Michael và St. Gudula tại Brussels, Bỉ vào năm 2004.

Kể từ đó, Alexandre Dang đã đem các tác phẩm của mình đi triển lãm tại khắp các quốc gia và châu lục nhằm nâng cao nhận thức của cộng đồng, đặc biệt là thế hệ trẻ, về các vấn đề toàn cầu hiện nay chẳng hạn như năng lượng sạch và phát triển bền vững. Và trong ba tuần tới (từ 14/04 đến 5/5) những bông hoa mặt trời của ông sẽ nhảy múa tại phòng triển lãm của Heritage Space tại Việt Nam.

Vượt lên trên mục đích giáo dục, các tác phẩm của Alexandre khiến cho công chúng phải tự mình đặt ra các câu hỏi: Tại sao chúng ta ở đây? Tại sao chúng ta làm điều này? Và việc đó có ý nghĩa gì không? Những câu hỏi hết sức cơ bản liên quan đến ý nghĩa của Cuộc sống lại được người nghệ sĩ đặt ra một cách hết sức trữ tình, nên thơ và dí dỏm.

Chúng tôi đã có cuộc gặp gỡ nhanh với Alexandre Dang ngay trước khi triển lãm mang tên Light and Life (Ánh sáng và Cuộc sống) của ông khai mạc tại Heritage Space.

U.Q: Ông có thể mô tả về tác phẩm của mình tại Heritage Space không?

A.D: Tôi muốn tiếp tục phát triển việc chia sẻ cảm xúc với công chúng và đóng góp vào việc nâng cao nhận thức về các vấn đề môi trường, các công nghệ thân thiện môi trường, những nguồn năng lượng sạch. Việt Nam có tiềm năng khổng lồ về năng lượng mặt trời. Vì thế mục tiêu của tôi là thông qua các art-talk, triển lãm và workshop của tôi để có những buổi thảo luận mở với công chúng về các vấn đề này. Đây là lý do vì sao triển lãm của tôi có tên là Light and Life (Ánh sáng và Cuộc sống).

Tuy nhiên, điều quan trọng vẫn là chứng kiến phản ứng của công chúng đối với tác phẩm của tôi. Và lần này tôi muốn tiến thêm một bước nữa để công chúng không chỉ được mời đến thật gần tác phẩm của tôi mà còn được tham gia vào quá trình sáng tạo ra tác phẩm của riêng họ. Tôi gọi đây là một bước tiến vì trước nay luôn tồn tại một rào cản ngăn cách tác phẩm nghệ thuật với công chúng, một bức tường kính bảo vệ tác phẩm, đặc biệt là những tác phẩm cũ và quý giá khỏi những người chiêm ngưỡng chúng. Tôi lại muốn tác phẩm của mình được hoàn thiện với sự góp mặt công chúng và họ sẽ tham gia vào việc hoàn thiện nó. Đây là điều tôi mong chờ ở triển lãm này.

Cùng với những bông hoa nhảy múa, tôi cũng sẽ triển lãm các bức tranh vẽ bằng năng lượng mặt trời và hai video, một về workshop tôi đã thực hiện với các em nhỏ tự chế tạo hoa mặt trời của chính các em và cái còn lại là về quá trình tạo ra bức tranh rất dài mà bạn có thể thấy ở đằng kia.

Bạn có thể thấy, bức tranh được “vẽ” bởi hai vũ công, một nam có dấu chân màu lam và một nữ có dấu chân màu đỏ. Họ nhảy múa theo biên đạo trên nền nhạc đề tạo ra bức tranh này. Và video thể hiện quá trình họ cùng khiêu vũ sẽ được trưng bày ngay cạnh bức tranh. Sẽ là rất quan trọng để công chúng thấy được tác phẩm ở cả hai phương diện này.

Có thể bạn sẽ tự hỏi tác phẩm này thì liên quan gì với Anh sáng và Cuộc sống, liên quan gì tới năng lượng mặt trời?

U.Q: Liên quan ra sao, thưa ông?

A.D: Bạn thấy đấy, cuộc sống là một chuỗi tuần hoàn. Và nguồn nhiên liệu cho chuỗi tuần hoàn đó chính là ánh sáng mặt trời! Bạn ăn cơm và vì sao bạn ăn? Nguồn năng lượng từ thức ăn của bạn đến thừ đâu? Như vậy, điều quan trọng nhất đặt ra là câu hỏi sao chúng ta lại ở đây, tại sao chúng ta lại làm điều này, và nó có ý nghĩa gì không? Những câu hỏi này không chỉ quan trọng đối với một nghệ sĩ mà còn quan trọng đối với cả một nhà khoa học. Tất cả chúng ta đều cần và bước ra khỏi vòng vây xã hội, lùi lại khỏi tất cả những hoạt động đang tiếp diễn hàng ngày để đặt ra câu hỏi Tại sao. Đây chính là điều kết nối bức tranh khiêu vũ của tôi tới đề tài của triển lãm. Và trong khi thực hiện nó tôi đã có rất nhiều suy nghĩ và cảm xúc muốn chia sẻ.

U.Q: Ông bắt đầu sáng tác tác phẩm từ năm 2004. Trước thời điểm đó ông là một kỹ sư. Điều gì khiến cho ông từ bỏ việc làm kỹ sư để trở thành một nghệ sĩ?

A.D: Tôi vẫn là một kỹ sư đấy chứ. Tôi đã làm kỹ sư trong gần 10 năm trước khi bắt tay vào làm nghệ thuật. Trong suốt quãng thời gian đó tôi đã đến thăm rất nhiều triển lãm nghệ thuật đương đại, các sự kiện văn hoá ở Pháp và ở nước ngoài. Tôi đã đến thăm rất nhiều bảo tàng, đọc vô số sách, tạp chí về nghệ thuật. Vì thế trở thành một nghệ sĩ không phải là một quyết định kiểu như: “Được rồi, hôm nay mình muốn trở thành nghệ sĩ.” Quá trình đó phải mất hàng năm trời với rất nhiều trăn trở, tìm tòi và thử nghiệm. Nhưng tôi cho rằng tác phẩm đầu tiên của tôi được hoàn thiện vào năm 2004.

U.Q: Lúc đó ông kỳ vọng điều gì?

A.D: Điều đầu tiên tôi muốn làm là truyền một chút cảm hứng, lan toả niềm vui và chia sẻ chút hài hước tới công chúng mong đợi phản hồi từ công chúng đối với tác phẩm của tôi. Nếu tôi thấy một em bé chạy đến trước cánh đồng hoa mặt trời của tôi và bắt đầu nhảy nhót hay lắc lư cơ thể, điều đó khiến tôi thấy hạnh phúc. Và điều thứ hai, tôi muốn mọi người nghĩ về các vấn đề toàn cầu trong thế giới chúng ta hiện nay, mà một trong những vấn đề quan trọng nhất đối với tôi là năng lượng: cách chúng ta tiếp cận các nguồn năng lượng sạch theo con đường bền vững và theo cách mà tất cà mọi người đều có được điện năng cần thiết cho sinh hoạt của họ.

U.Q: Và ông cho rằng mình đã đạt được điều gì từ những kỳ vọng trên?

A.D: Chỉ cần có một người trên thế giới này nhìn thấy tác phẩm của tôi và bắt đầu thay đổi hành động của họ theo chiều hướng thân thiện môi trường hơn, làm một điều gì đó liên quan đến năng lượng mặt trời, về năng lượng tái sinh,…thì đó chính là thành tựu mà tôi đạt được. Và tôi hy vọng là sẽ có nhiều hơn một người nhận thức được về những vấn đề đó. Con người chúng ta làm mọi việc theo thói quen. Nhưng thế giới của chúng ta đang thay đổi, và chúng ta buộc phải thay đổi theo nó.

UQ: Vậy ông mô tả cuộc sống của một kỹ sư nhưng cũng đồng thời là một nghệ sĩ như thế nào? Có khó khăn gì khi cùng một lúc ông phải theo đuổi cả hai công việc khoa học và nghệ thuật?

A.D: Tôi nghĩ tất cả vấn đề ở đây là chúng ta quản lý thời gian và công việc của mình như thế nào. Với tôi thì không có khó khăn gì lớn cả. Nghệ thuật và khoa học với tôi như hai mặt hỗ trợ nhau. Và đó chính là cách để tôi cảm nhận thế giới này một cách sâu sắc hơn.

U.Q: Ông nghĩ thế nào về sự khác biệt mà nghệ thuật có thể mang lại trong việc nâng cao nhận thức của công chúng về vấn đề năng lượng tái sinh so với công việc của một nhà khoa học?

A.D: Hãy nhìn những bông hoa đang nhảy múa này. Bạn thấy chúng chuyển động, và bạn lập tức hiểu ra một điều gì đó. Khi bạn bắt đầu tự hỏi bản thân tại sao chúng chuyển động cũng là lúc bạn đi tìm cho mình câu trả lời. Nếu tôi đưa cho bạn một cuốn sách khoa học thật dày, trong đó giải thích mọi thứ về năng lượng tái sinh, có lẽ bạn sẽ chẳng buồn mở nó ra, chưa nói gì đến chuyện đọc nó. Nhưng những bông hoa này sẽ khiến bạn tìm đến cuốn sách ấy. Một số người đọc lướt qua. Một số đọc kỹ hơn. Một số người thậm chí còn đọc lại và bắt đầu nghiên cứu và thay đổi hành vi của mình. Điều đó khiến tôi hạnh phúc.

U.Q: Theo cách này thì nghệ thuật của ông giống như một cây cầu nối công chúng với khoa học.

A.D: Và cũng là cầu nối mang một chút cảm xúc và niềm vui vào công việc khoa học khô cứng. Tôi đã từng triển lãm tác phẩm của mình ở những nơi chỉ thuần tuý làm nghiên cứu khoa học. Các tác phẩm của tôi đem đến cảm xúc, sự hài hước, thơ mộng, một chút khuấy đảo sống động và niềm vui cho những nhà khoa học mà trong tiêng Pháp chúng tôi mô tả bằng từ “cartésien”, nhưng con người lúc nào cũng chỉ biết tính toán và những con số chính xác. Và tôi rất lấy làm thú vị khi chứng kiến phản ứng của họ.

U.Q: Cám ơn ông vì đã dành thời gian cho buổi trò chuyện.

Xem trang Sự kiện triển lãm Light and Life của Alexandre Dang tại đây
Website nghệ sỹ: alexandredang.com

Thông tin nghệ sĩ:

1973 – sinh tại Strasbourg, France

Giáo dục:
1993 – Paris, France, Polytechinic School, Engineer’s Degree
1996 – Paris, France, Ecole des Ponts Paris Tech, Engineer’s Degree
2007 – 2008 – Brussels, Belgium, Higher Institute of Plastic Arts (ISELP), Student of Olivier Duquenne and Pierre Sterckx

Từ năm 2004, Alexandre Dang đã triển lãm tác phẩm, tổ chức art-talk và workshop về tác phẩm chuyển động bằng năng lượng mặt trời ở rất nhiều quốc gia Châu Âu, ở Trung Quốc, Singapore, Estonia, Morocco, Hàn Quốc, Hong Kong, Châu Mỹ Latin, Mỹ, Đài Loan, Nhật, và Việt Nam.

Ông cũng là nhà tài trợ cho Solar Solidarity International, một tổ chức quốc tế về giáo dục nâng cao nhận thức và hỗ trợ các chương trình về năng lượng bền vững.