Nhìn lại PHOTO HANOI’23 và Cơ hội cho 2025
Bài của Phan Đan và ULy cho Hanoi Grapevine
Hình ảnh được cung cấp bởi ban tổ chức
Ghi rõ nguồn Hanoi Grapevine khi chia sẻ bài
Không sao chép từng phần hoặc nguyên văn khi chưa có sự cho phép
Trong vòng một tháng rưỡi, từ ngày 21 tháng Tư cho tới ngày 03 tháng Sáu năm 2023, với một số triển lãm kéo dài qua tháng 7/2023, Biennale nhiếp ảnh quốc tế Photo Hanoi do Viện Pháp tổ chức với sự bảo trợ của Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội kết thúc mùa thứ hai rất ấn tượng với vô vàn hoạt động nhiếp ảnh sôi nổi. Hơn 20 triển lãm phủ sóng khắp thành phố với sự tham gia của hơn 100 nghệ sĩ trong và ngoài nước, đi cùng các buổi tọa đàm, tham quan nghệ thuật cùng giám tuyển và chiếu phim, workshop, chưa bao giờ Hà Nội có nhiều sân chơi cho bộ môn nhiếp ảnh tới vậy.
Biennale Photo Hanoi’23 là một công cụ kể chuyện ngoạn mục về đời sống, từ cái chạm khẽ của nhiếp ảnh di sản và nhiếp ảnh đương đại; từ những tác phẩm về một Hà Nội xưa đi cùng câu chuyện năm tháng chưa từng được công bố, cho tới những tác phẩm phản ánh sự biến chuyển xã hội từ Hà Nội, Đức, Nhật Bản, Cuba… và tới nhiếp ảnh hiện đại đương thời, khi phương thức thể hiện là không giới hạn.
Photo Hanoi’23 còn là một cú chạm của nhiếp ảnh Việt Nam với nền nhiếp ảnh thế giới. So với Photo Hanoi’21 diễn ra hai năm trước, quy mô lần này đã lớn hơn rất nhiều, nhận được nhiều sự ủng hộ tới từ trong và ngoài nước, từ cá nhân tới tổ chức, đa dạng trong không gian tổ chức, loại hình hoạt động, phương thức và nội dung truyền tải, lĩnh vực đề cập, và cả quốc tịch của người tham gia.
Đây là lần đầu tiên trong lịch sử, các cư dân thành phố Hà Nội có được một hình dung về một liên hoan nhiếp ảnh lưỡng niên tầm cỡ quốc tế. Photo Hanoi’23 đã tạo nên một nền tảng cũng như một hệ tiêu chuẩn quan trọng cho các mùa liên hoan nhiếp ảnh những năm tiếp theo.
Thúc đẩy chuyên môn và tầm nhìn festival
Photo Hanoi’23 trở thành nơi chốn gặp gỡ, trao đổi nhiếp ảnh quy mô và có tính quốc tế duy nhất ở Việt Nam cho các nhiếp ảnh gia nhiều thế hệ từ khắp Việt Nam, Pháp và các quốc gia khác. Nhiếp ảnh gia Hoàng Thế Nhiệm cho biết trước khi có Photo Hanoi’23, mỗi khi tới Hà Nội anh thường chỉ ghé một, hai ngày rồi đi ngay, nhưng khi có Photo Hanoi’23, anh lưu lại thêm mấy hôm để đi xem các triển lãm, lắng nghe các buổi talk, gặp gỡ trao đổi với bạn bè cùng nghề. Hay như nhiếp ảnh gia Hải Thanh sống ở Sài Gòn nhưng đã “đóng đô” ở Hà Nội cả tuần để trực triển lãm và hướng dẫn workshop.
Giới nhiếp ảnh Hà Nội nói riêng đã qua đây có một cuộc giao thoa về độ tuổi và trình độ, của lứa đi trước và lứa mới chập chững, từ những người đã mang những thành tựu lớn lao, những dạn dày kinh nghiệm tới những cá nhân còn nhiều bỡ ngỡ trong thực hành nhiếp ảnh. Photo Hanoi’23 đã tạo diễn đàn cho những tên tuổi nhiếp ảnh lão làng sinh năm 4x, 5x như nhiếp ảnh gia Nguyễn Xuân Khánh, Nguyễn Hữu Bảo gặp gỡ và chia sẻ kinh nghiệm với thế hệ nhiếp ảnh trẻ 9x như giám tuyển Mai Nguyên Anh, hay nữ phóng viên ảnh 9x Lê Thị Thạch Thảo.
Nhiều sự kiện trao đổi tọa đàm đã đem lại kiến thức và kinh nghiệm bổ ích cho các nhóm khán giả khác nhau, thể hiện rõ tầm nhìn của nhà tổ chức. Bên cạnh các workshop giúp nâng cao chuyên môn nhiếp ảnh, các buổi trò chuyện gửi gắm tầm nhìn về phát triển như buổi trò chuyện “Nữ nhiếp ảnh gia – Một hành trình” hướng đến sự chú ý về bình đẳng giới đồng thời tôn vinh sự đa dạng và tài năng của các nữ nhiếp ảnh gia; Buổi trò chuyện “Nhiếp ảnh, các festival quốc tế và cơ hội thị trường” giúp cho người nghe thấy được cơ hội thu hút khách du lịch và đầu tư cho thành phố từ các chuyên gia và nhà tổ chức nhiếp ảnh trong khu vực và quốc tế; Buổi trò chuyện “Nhiếp ảnh trong nghệ thuật giáo dục bậc cao” nhấn mạnh tầm quan trọng cũng như chỗ đứng cần có của nhiếp ảnh trong môi trường giáo dục nghệ thuật đại học ngang bằng với các môn nghệ thuật khác
Đa dạng “món ăn” cho khán giả
Công chúng và du khách tới Hà Nội trong khoảng thời gian chuỗi sự kiện như được tham gia một đại tiệc chọn món hiếm có. Rất nhiều rung cảm và thông tin đã được các câu chuyện nhiếp ảnh gợi mở cho công chúng.
Từ một Hà Nội đang chuyển mình của những năm 1914-1915, văn hóa bản địa tồn tại song hành cùng sự du nhập của văn hóa Pháp nhưng vẫn cố gắng không mất đi bản chất mà nó vốn có thể hiện qua những bức ảnh nhuốm màu thời gian của Léon Busy, hay một Hà Nội ôm trong mình những mất mát và thương đau nhưng kiên cường thể hiện qua quá trình hồi phục sau chiến tranh trong những bức hình của William Crawford những năm 1985-2015; tới một Hà Nội trong bước tiến đi lên của quá trình hiện đại hóa thể hiện qua sự phối hợp giữa hai bộ tác phẩm của hai nghệ sĩ William Crawford và Nguyễn Thế Sơn. Một Hà Nội đổi mới căng tràn sức sống nhưng cũng tồn tại trong mình nhiều điểm lắng đọng khiến những bao người đến mảnh đất này rồi phải lòng bởi sự xinh đẹp và muôn hình vạn trạng trong những đôi mắt nghệ thuật được thể hiện trong các tác phẩm nhiếp ảnh tại triển lãm kết hợp từ các nghệ sĩ Việt Nam và quốc tế, “Hà Nội – Một thành phố trong nhiếp ảnh”.
Từ Hà Nội chuyển dịch tới toàn Việt Nam với những mẩu chuyện dưới dạng nhật ký bằng hình ảnh trong các tác phẩm của nhiếp ảnh gia Hải Thanh, thông qua “nơi chốn” để truyền tải tình cảm, và triển lãm kết hợp của 100 nhiếp ảnh gia đến từ nhiều độ tuổi và địa phương khác nhau, “Đa dạng văn hóa Việt Nam”.
Từ Việt Nam nhìn ra Thế giới trong các khung hình của Diego Ortiz Mugica, Robert Doisneau, Adrian Sauer, Hải Thanh, Bert Danckaert và cố nghệ sĩ Diego Cortizas. Thế giới trù phú, sáng tạo, mới mẻ nhưng gần gũi.
Từ những cái nhìn toàn cảnh đi sâu vào nội tâm của từng cá thể con người với triển lãm “Tái Sinh” và “Đi tìm thời gian đã mất thời gian đi tìm” – những ghi chép bằng hình ảnh kết hợp đa quốc tịch và “Vết thương lòng” của Elodie Ledure cùng “Khi con nhớ má” của Duy Phương.
Đa dạng trong phương thức thể hiện với các triển lãm “MAY”, “Vượt trên hữu hình, thấu thị vô hình”, “Mười năm phơi sáng”, “Phát hiện Parkinson” và “Nhiếp ảnh Thời trang”…
Với khối lượng sự kiện hoạt động đồ sộ và phong phú, ban tổ chức của Photo Hanoi’23 thông qua đó càng thể hiện rõ tác phong làm việc chuyên nghiệp, quy củ nhưng vẫn vô cùng linh hoạt. Tin tức về lịch trình sự kiện dày đặc luôn được cập nhật thường xuyên và mạch lạc với những hình ảnh minh họa sống động, thể hiện rõ tinh thần nhiếp ảnh trên fanpage của chuỗi sự kiện. Các địa điểm tổ chức sự kiện phủ sóng khắp trung tâm thủ đô. Qua việc tạo sự thuận lợi trong di chuyển, với nhiều sự kiện diễn ra dồn dập, khách tham quan có thể rong ruổi không ngơi nghỉ trong một cuộc marathon nhiếp ảnh rực rỡ. Các triển lãm cho tới workshop và talkshow đều mang dáng vẻ chỉn chu, được chăm chút kỹ lưỡng từng khâu. Các tác phẩm đa dạng trong nội dung và biến tấu trong cách thể hiện, trình bày phù hợp với từng không gian từ hơi thở cổ xưa của di sản văn hóa 22 Hàng Buồm cho tới sự tối giản đầy hiện đại của không gian đương đại VCCA, Matca, Hanoi Studio và rồi chảy tràn trên đường phố trong loạt ảnh thời trang sống động.
Nới rộng tương lai nhiếp ảnh cho năm 2025
Nhìn về tổng thể, Hanoi Photo’23 là một thành công ở quy mô lớn, tuy chưa phải hoàn hảo, nhưng đã tạo ra một cánh cửa tri thức rộng mở bằng ngôn ngữ nhiếp ảnh, tạo cơ hội để mở mang học hỏi cho tất cả mọi người không phân biệt tuổi đời, tuổi nghề, giới tính. Liên hoan đã giúp mở ra những hợp tác, những sự dạn dĩ mới trong thực hành không chỉ nằm trong biên giới Việt Nam. Gần 1000 tác phẩm được trưng bày, được chiêm ngưỡng, được thể hiện và thấu hiểu, được tiếp nhận và phát triển, sẽ mở ra con đường mới cho thêm nhiều nghìn tác phẩm hơn nữa trong những năm tháng tới. Tính tới 3/6/3023, những con số ấn tượng của Biennale Photo Hanoi’23 như 170.000 lượt khách tham quan triển lãm, 10.000 người tham dự các buổi tọa đàm theo hình thức trực tiếp và trực tuyến, trên 200 bài báo và phóng sự, thu hút trên 5 triệu lượt xem trên mạng xã hội,… mang tới cho thành phố Hà Nội nói riêng những kỳ vọng lớn lao hơn khi nhìn tới Biennale Photo Hanoi’25. Nhiếp ảnh Việt Nam sẽ còn vươn xa tới đâu, “chạm” đến những ranh giới nào, chúng ta sẽ có câu trả lời sau hai năm nữa.
