KVT – văn bản và văn cảnh

Hoạ sĩ người Australia Ian McIntosh đã có một cuộc triển lãm thú vị tại một phòng trưng bày cũng mới lạ và thú vị mang tên Văn Việt, tại 36 Lý Thường Kiệt.

McIntosh đã đến thăm Việt Nam trong vài năm và chia sẻ những trải nghiệm của mình trong các tác phẩm nghệ thuật. Tại triển lãm này, Ian đã sắp xếp và tập hợp các hình ảnh quảng cáo đa dạng và các cột báo có thể có liên quan đến nhau rồi chèn thêm chữ bằng tiếng Việt và tiếng Anh. Các tác phẩm tạo ra thật sặc sỡ và bắt mắt, khiến tâm trí tôi có cảm giác giống như những tác phẩm của một người nghệ sĩ nước ngoài đang cố gắng hiểu được ý nghĩa từ cách hiểu của nền văn hóa nước ngoài.

Dù các tác phẩm có tạo ra hay phá bỏ đi bao nhiêu tầng lớp, có bao giờ các tác phẩm ấy thực sự gạt bỏ đi lớp bề mặt của nền văn hoá đó và hé lộ ra những ý nghĩa mới? Vì thế, thường thì thứ nghệ thuật của các nghệ sĩ nước ngoài, dù là tranh, ảnh, hay video, v.v. có tác động lớn nhất đến những người xem nước ngoài, những người cố gắng hiểu một nền văn hoá khác biệt thể hiện qua việc kinh doanh của mình.

Có phải các tác phẩm nghệ thuật sắp đặt của McIntoshe là những cuốn catalô du lịch (travelogue)? Theo một cách truyền thống, những người ngoài thể hiện hình ảnh phong cảnh và văn hoá của người khác thông qua con mắt của chính họ, và khi mà thực tiễn nghệ thuật thay đổi theo hướng nghệ thuật đa phương tiện và cách thể hiện trừu tượng được sử dụng ngày càng trở nên phổ biến hơn. Các tác phẩm có thể sẽ được đánh giá cao hơn nếu từ góc nhìn của khách du lịch hay người ngoài cuộc… nhưng liệu các nghệ sĩ địa phương và người xem có hiểu hết các tác phẩm ấy?

Tôi nghĩ rằng sẽ thật thú vị nếu triển lãm các tác phẩm của McIntosh về sự tiến bộ và thay đổi cùng với các nghệ sĩ Việt Nam có cách làm tương tự. Một trong nhiều nghệ sĩ mà tôi nghĩ đến gần như ngay lập tức là Vũ Đức Trung, người đã có một vài tác phẩm xuất sắc trên giấy trong một triển lãm nhóm tại Bookworm đầu năm ngoái. Anh là một trong nhiều nghệ sĩ trong nước trẻ tuổi và hiểu biết, với các tác phẩm có lẽ sẽ khen hay không đồng ý với McIntosh. Và rồi chúng ta sẽ được xem một cuộc triển lãm gây chú ý. Một hội thảo hợp tác và triển lãm sẽ là cách lý tưởng cho các nhà tài trợ có được những đóng góp giá trị tới nền nghệ thuật địa phương.

Giá mà McIntosh là một vị khách khi Phòng cấp cứu cạn kiệt ý tưởng khi tổ chức tại Đại học Mỹ thuật hồi tháng 10. Anh có lẽ sẽ là một bình luận viên tốt và ngườiđóng góp ý tưởng rất tốt.

Một triển lãm rất hay, đáng xem và tranh luận, đặc biệt là những vấn đề về giới.

Triển lãm này nhận được sự tài trợ của Đại sứ quán Australia, với lời hứa rằng trong năm nay, họ sẽ đem tới cho chúng ta nhiều tác phẩm thách thức hơn… và chúng ta hãy cùng hy vọng những điều khác biệt với chiếc ly thủy tinh trắng nóng.