”Đa thức” – bảng màu đa sắc của chuyển động

Bài và ảnh bởi Hà Bi cho Hanoi Grapevine
Video của H2Q ART
Ghi rõ nguồn Hanoi Grapevine khi chia sẻ bài
Không sao chép từng phần hoặc nguyên văn khi chưa có sự cho phép

Các nghệ sĩ người từ New Zealand lần đầu sang Việt Nam, người đang tu nghiệp ở Trung Quốc trở về nước, người từ Hà Nội bay vào… Tất cả tụ họp trong phòng tập tại Sài Gòn để dồn sức cho hai đêm diễn sắp tới của “Đa Thức – Method”. Điều gì đó đã gắn kết họ – những người không cùng điểm xuất phát – để cùng tạo một bảng màu đa sắc cho các chuyển động.

“Công ty múa” và vở diễn đầu tiên

Đa Thức khởi đầu từ giấc mơ có một sân chơi riêng chuyên nghiệp cho múa đương đại Việt Nam của Bùi Ngọc Quân. Quân cùng Nguyễn Việt Hà và Tạ Hồng Hoàng Anh, những cựu sinh viên giàu kinh nghiệm chinh chiến của trường Cao đẳng Múa Việt Nam, sáng lập H2Q ART với giấc mơ đưa vũ công Việt đến sàn diễn quốc tế. H2Q ART hướng tới vừa sản xuất các vở múa chất lượng và đào tạo thế hệ trẻ một cách chuyên nghiệp.

Giấc mơ này của Quân gặp biên đạo múa Ross McCormack và nhạc sĩ Jason Wright, ngay lập tức ‘bắt sóng’. Trong giới nghệ sĩ, Ross và Jason nổi tiếng là những nghệ sĩ giàu kinh nghiệm.

Biết được ý định có phần liều lĩnh của Quân trong bối cảnh Việt Nam còn lạ lẫm với nghệ thuật đương đại, Ross ngỏ ý muốn dựng vở múa đầu tiên cho công ty. Cùng với sự hỗ trợ của người đồng nghiệp lâu năm Jason Wright, Đa Thức dần dần thành hình.

Chia sẻ về quá trình xây dựng Đa Thức, Ross cho biết anh và Jason đã có những ý tưởng phác thảo đầu tiên khi ở New Zealand như hình ảnh cây gậy – một công cụ kết nối các không gian trong vở diễn. Hai người cũng thử đưa những tưởng tượng này vào thực hành với sự giúp sức của một số sinh viên, bàn bạc thêm về nội dung tổng thể, năng lượng mà họ muốn thấy và có phác thảo đầu tiên về âm thanh. Bộ “khung xương” của Đa Thức dần dần hoàn thiện.

Nhưng vở múa này chỉ thật sự “có da có thịt” kể từ khi Ross làm việc với các vũ công Việt Nam. Sau một thời gian casting, các vũ công phù hợp với vở diễn bao gồm Lâm Tố Như (Á Quân So You Think You Can Dance phiên bản Việt 2012), Vũ Ngọc Khải (Quán quân International Ayang Young Choreographer 2018 tại Hàn Quốc), Nguyễn Duy Thành (giải Nhất BOTY Southeast Asia các thời kì tại cả Singapore lẫn Thailand), Nguyễn Thạch Sang (Giải Bạc Diễn viên Múa toàn quốc, Giải Vàng Biên Đạo hội Sinh viên Các Trường 2018), Nguyễn Quang Tư (huy chương vàng Hội diễn chuyên nghiệp toàn quốc 2018) và Lâm Duy Phương (vũ công độc lập, cựu nhóm trưởng của La Différence). Quá trình luyện tập cùng các vũ công đem đến nhiều ý tưởng mới cho Ross và Jason. Họ cùng nhau cải tiến, thêm thắt và xây dựng chất liệu dựa trên bộ khung đã có sẵn.

Giao điểm của nhiều phương thức chuyển động

Đa Thức (Method) – cái tên ngắn gọn nhưng ý nghĩa khá… lòng vòng đã làm khó chúng tôi khi tới xem các nghệ sĩ luyện tập. Ross lý giải Đa Thức là giao điểm của những phương thức chuyển động biểu lộ cảm xúc hình thể khác nhau. Trong vở diễn, vũ công sử dụng hình thể, động tác, ánh mắt, biểu cảm của mình để thể hiện một ý tưởng. Cùng đó, âm nhạc của Jason, sự can thiệp về biên đạo của Ross hay các đạo cụ (đá, gậy) cũng là một phương thức tương tự, giúp các vũ công kết nối cảm xúc lại với nhau thành một thể thống nhất.

Nghe có vẻ khó hiểu. Nhưng khi trò chuyện nhiều hơn với nghệ sĩ, chúng tôi đã có một phần câu trả lời của riêng mình.
Vũ Ngọc Khải – vũ công có kinh nghiệm nhất trong số 6 người – vốn quen làm việc với những người có nền tảng về luyện tập trong trường múa, có khi chỉ cần một cái nháy mắt là có thể hiểu ngay cần thay đổi động tác như thế nào. Nhưng ở đây, 6 người là 6 màu sắc khác nhau về chuyển động. Tố Như xuất thân là dân ballet cổ điển, Duy Phương thiên về Hip-Hop, Ngọc Khải lại chuyên múa đương đại… Có người học trong nước, chưa nhiều kinh nghiệm diễn; có người đang tu nghiệp phương xa hoặc từng chinh chiến nhiều nơi trên thế giới. Nên mỗi điều Ross nói ra, người hiểu thế này, người hiểu thế nọ. Chưa kể, vốn ngoại ngữ hạn chế khiến họ từng không hiểu nhau sinh ra bất đồng.

“Lúc đầu mình chỉ tập trung vào công việc của một vũ công, nghe và hiểu đề bài Ross đưa ra. Thấy các bạn gặp khó khăn trong việc hiểu ý Ross và ngược lại, mình mới kiêm nhiệm chức “phiên dịch viên bất đắc dĩ”. Nhưng không phải lúc nào cũng dịch được chính xác ý người đó nói. Ý tại ngôn ngoại mà. Vì thế mình phải hỏi lại rất kĩ, em đang nghĩ gì, đang định nói gì. Nhờ thế mình hiểu bạn diễn hơn, tìm ra cách kết nối tuyệt vời hơn. Với mình, dự án này trở nên vừa thú vị vừa trắc trở, không giống nhiều dự án trước ở chỗ đó”. – Khải chia sẻ.

“Mất 2 tuần để tôi làm quen và hiểu các bạn. Bởi trước đó tôi gần như không biết gì về quang cảnh múa đương đại cũng như văn hóa Việt Nam. Nhưng 2 tuần tiếp theo, chính các bạn đã giúp vở diễn dày dặn và giàu chất liệu hơn. Chuyển động các bạn tạo ra giúp Jason sử dụng tốt chất liệu dân gian thô (các thanh âm mang âm hưởng Tây Nguyên – NV) và giúp tôi có những ý tưởng mới.” – Ross chia sẻ. Được biết, đoàn mới tập được khoảng 1 tháng với tần suất khá dày, 8 tiếng/ngày, 5-6 ngày/tuần.

Vậy là, múa tạo ra sự gắn kết giữa những người không cùng môi trường văn hóa, đồng thời sự gắn kết ấy cũng sinh ra múa. Mỗi vũ công có một phương thức chuyển động và nhịp điệu riêng. Họ hội tụ ở Đa Thức với các “sợi dây” kết nối như những hòn đá, cây gậy… mang tính chất như một công cụ tế tụng, chia cắt không gian. Các vũ công điều khiển, kéo, đẩy lẫn nhau để tìm những kết nối vật lý, giải mã bài toán giành quyền chế ngự ngay trên sân khấu thông qua các công cụ đó, hay chính là phương tiện giao tiếp. m nhạc thu trực tiếp tại Đăk Lăk cũng góp phần mang lại cảm nhận độc đáo về nhịp điệu, con người, không gian, thời gian… cho vở múa.

Đa Thức có hai suất diễn chính thức vào ngày 20-21/12/2019, từ 20h đến 22h tại Nhà hát Quân Đội khu vực phía Nam (140 Cộng Hòa, Q. Tân Bình, TP. HCM). Khán giả có thể xem các thông tin cập nhật cũng như liên hệ mua vé tại fanpage H2Q ART.

Biên đạo múa Ross McCormack là một trong những nghệ sĩ tiếp theo của thế hệ dẫn đầu của lĩnh vực biên đạo trình diễn New Zealand. Anh có mười năm kinh nghiệm trình diễn tại công ty danh tiếng Les Ballets C de la B; là thiết kế, chỉ đạo và diễn vai chính trong The Weight of Force ra mắt năm 2016 tại Liên Hoan Nghệ thuật Hồng Kông. Anh nhận học bổng Biên Đạo Sáng Tạo uy tín của New Zealand và đoạt giải thưởng nghệ thuật New Zealand 2017.

Nhạc sĩ Jason Wright từng làm việc cùng nhiều nhà sản xuất các vở múa và ca hát hàng đầu của New Zealand. Tốt nghiệp từ trường âm nhạc Te Kōkī New Zealand, Jason hiện đang là thạc sĩ âm nhạc tại Sonic Arts and Composition.

Video recap họp báo công bố vở Đa thức của H2Q ART: