”Giải thưởng” KVT – Những sự kiện, hoạt động văn hóa nghệ thuật xuất sắc 2009

The year that certainly was

After looking at and listening to the cultural scene in Hanoi for another year…apart from the 12 or so weeks I was away from the happenings… It’s time to give my personal rankings for what were the 5 starrers for me in 2009. Of course I can only include the things I’ve experienced… so if you, dear reader, have your own favorite highlights in the same or in different cultural areas please add to the list.

MỘT NĂM NHÌN LẠI

Sau khi nhìn lại và xem xét các hoạt động văn hóa nghệ thuật ở Hà Nội trong năm… trừ khoảng 12 tuần tôi không có mặt ở đây… giờ là lúc tôi đưa ra bảng xếp hạng cá nhân cho những sự kiện mà theo tôi là “5 sao” trong năm 2009. Tất nhiên, tôi chỉ có thể đánh giá dựa trên những sự kiện, hoạt động mà tôi đã tới tham dự… Vì thế, hỡi những độc giả yêu quý của Hanoi Grapevine, nếu các bạn có những đánh giá hay lưu ý cho riêng mình, hãy thêm vào danh sách này, bạn nhé!

Vì tiếng Việt của tôi không phải là thứ tiếng Việt 100% nguyên gốc nên có nhiều thứ tôi buộc lòng phải bỏ qua vì tôi không hiểu, như các vở kịch bằng tiếng địa phương chẳng hạn.

Tôi cũng đã bị loại trừ tất cả những thứ “hàng nhập khẩu” mà các đại sứ quán hay các cơ quan, tổ chức hoạt động văn hóa nước ngoài đem tới cho chúng ta và chỉ xem xét các tác phẩm của các công dân Việt Nam, Việt Kiều và các nghệ sĩ hay công dân nước ngoài đã hoạt động tại Việt Nam trong một thời gian để đảm bảo công bằng.

Và chúng ta có các giải thưởng sau:

GIẢI THƯỞNG XUẤT SẮC NHẤT cho sự kiện văn hoá của năm: có lẽ không sự kiện nào có thể cạnh tranh với sự Hội tụ Ánh sáng tuyệt đẹp đan xen và thổi bừng lên bởi Đào Anh Khánh và những người bạn trong ba đêm cuối tháng Mười. Thật sống động và thú vị!

NGHỆ THUẬT THỊ GIÁC… các giải nhất

Ấn tượng nhất: Trong năm nay, nghệ thuật sắp đặt đã vượt trội hơn hẳn và toả sáng hơn các loại hình nghệ thuật thị giác khác. Vì vậy, rất khó để tôi chỉ chọn lựa một tác phẩm hay một triển lãm. Tôi đã rất băn khoăn và cuối cùng giành tặng giải này cho: triển lãm hoành tráng Specula của Phi Phi Oanh trong tháng 12, tác phẩm Giới hạn của Doãn Hoàng Kiên trong tháng ba tại Trung tâm Nghệ thuật Việt và phần mở rộng đến hoàn thiện tại triển lãm ‘Hội tụ Ánh sáng’ trong Tháng mười, và chiếc Khăn màu nền cà phê đường tuyệt vời của Bopha Xorigia Lê Huy Hoàng tại Nhà Sàn Đức.

Tác phẩm trên toan xuất sắc nhất: lại là một sự lựa chọn khó khăn giữa các tác phẩm trào phúng và châm biếm Cập nhật của Phạm Huy Thông tại L’Espace vào tháng 6, Ồ! Thành phố! tại Studio Thọ hồi tháng 3 của Đỗ Tuấn Anh. Rồi thì Tạ Đình Long xuất hiện với màu nước tinh tế với Ngày xưa tôi là… tại L’Espace trong tháng 11, tranh dầu của Đinh Quốc Vũ trong Triển lãm bộ ba tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam vào tháng 12, và hành trình tự ký hoạ của Nguyễn Văn Phúc tại Art Việt Nam hồi đầu năm.

Vượt thời gian: Tạ Huy Long giành chiến thắng tuyệt đối với bức tranh màu nước tỉ mỉ, hấp dẫn trong Ngày xưa tôi là… tại L’Espace.

Nghệ thuật trình diễn, biểu diễn: năm nay không phải là một năm thật khởi sắc với thể loại này, nhưng tất cả đã cuối cùng đã được cứu vãn bởi tác phẩm rất tuyệt vời của Kim Ngọc với cả phần biểu diễn trong đêm Nhạc mới (New Music) tại Nhà hát Tuổi trẻ vào tháng 10 và bằng tất cả những cô dâu tinh khôi trong chiếc váy trắng tại triển lãm ‘Hội tụ ánh sáng’.

Nhiếp ảnh: Triển lãm dự án nhóm Bên trong thành phố tại Tràng Tiền hồi tháng 5 với sự tài trợ của Hội đồng Anh và triển lãm video và tranh toàn cảnh khổ lớn Xuống tới điểm đông của Nguyễn Đức Tú tại Studio Thọ hồi tháng 3 đã thể hiện xuất sắc sự độc đáo, và tính cá nhân.

Cầu kì nhất: đã được dành tặng cho triển lãm sắp đặt/ánh sáng và âm thanh/trình diễn video của Đình Quân với tác phẩm tuyệt vời Hát trên Cánh đồng Xanh tại Bảo tàng Mỹ Thuật. Đây cũng là một tác phẩm gây tranh cãi. Những người Việt thích các tác phẩm này, còn hầu hết những người nước ngoài đều thấy mâu thuẫn. Tôi thì thấy rất thích!

Giải thưởng “phong độ xuất sắc”: được trao cho Vương Văn Thạo với Hoá thạch sống ngày càng tạo được sức hấp dẫn.

Phòng tranh thương mại: Betty Bùi đã khai mạc Phòng Tranh Bùi ở Ngô Văn Sở tháng Ba với một triển lãm nhóm, một sự giao thoa tuyệt vời giữa các tác phẩm cũ và mới bởi các nghệ sĩ tên tuổi Việt Nam, Việt Kiều và nghệ sĩ nước ngoài. Tháng ba tới cũng sẽ chứng kiến Betty Bùi toả sáng lần nữa… Và không thể không nhắc tới Tadioto – tuy vẫn còn đang xôn xao, nhưng hi vọng sẽ nằm trong tốp đầu và là nơi sẽ chứng kiến những bất ngờ và sự khác thường trong năm tới.

NGHỆ THUẬT TRÌNH DIỄN… bao gồm múa, âm nhạc, hoà nhạc, kịch, kịch nói và xiếc

Đáng chú ý nhất: Là hai tiết mục đều nhắc tới Tre… Tôi đã nghĩ là không gì có thể thực sự sánh được với Làng tôi do Rạp xiếc Trung ương biểu diễn tại Nhà hát lớn. Vở diễn đặc sắc này cùng với phần thiết kế, sắp đặt những thanh tre và âm nhạc với sự tài trợ của  L’Espace đã đến với chúng ta vào tháng 2. Tuy nhiên trong tháng 12, Nhà hát nhạc Vũ kịch Việt Nam đã kết hợp với biên đạo múa người Thụy Điển Pontus Liberg và mang tới cho chúng ta vở Cơn mưa Tre cũng không kém tuyệt vời.

Múa: quả là một năm bội thu! Nhà hát nhạc Vũ kịch Việt Nam đem tới cho chúng ta Amnesia, Cơn mưa Tre, và vở Spartacus đầy sôi động, còn Đoàn múa Nơi đến đã kết thúc năm 2009 đầy ý nghĩa với Ký ức thở dài. Thật không thể bỏ qua!

Âm nhạc: Dàn nhạc giao hưởng Quốc gia Việt Nam đã có nhiều khoảnh khắc xuất thần với cây trumpet Na Uy, các nghệ sĩ dương cầm, cello, viola đến từ Nhật Bản và vị khách Pháp, chỉ huy dàn nhạc người Nhật và dưới cây gậy batông đầy thuyết phục của Tetsuji Honna, dàn nhạc đã kết thúc năm với hai buổi biểu diễn trên cả tuyệt vời. Để giảm bớt đi “sự uy nghiêm hùng tráng của âm nhạc thính phòng”, Kim Ngọc đã thể hiện một màn Tố Nữ hoan ca rất độc đáo tại Nhà hát Tuổi trẻ.

Sự kiện: Tôi đã không may để lỡ dịp được chứng kiến Lễ hội Ký ức cầu Long Biên hoành tráng, nên tôi sẽ không bình luận thêm gì về sự kiện này ở đây.

NHỮNG HỖ TRỢ VĂN HOÁ NGHỆ THUẬT

Người anh em Đan Mạch xuất hiện khắp nơi với những đại sứ yêu văn hoá hài hước và không bao giờ để chúng ta phải buồn rầu thất vọng.

Người Thuỵ Điển khoả lấp những điểm bất ngờ với những hoạt động liên tục diễn ra.

Người Pháp với L’Espace tuyệt hơn cả mong đợi!

Viện Goethe và người Đức vẫn luôn ở đó, thúc đẩy, hỗ trợ và đổi mới đầy sáng tạo.

Người Anh và Hội đồng của họ luôn tràn trề năng lượng và đầy thuyết phục.

Nhật Bản với sự đầu tư vào âm nhạc cổ điển của chúng ta đem tới nhiều “hiện tượng” trong năm.

Những người Ý luôn thật rực rỡ!

Và Hanoi Grapevine cũng có những đóng góp thật vô giá!

Rạp Hanoi Cinematheque đem lại cho chúng ta những trải nghiệm điện ảnh thật thú vị.

Và tất cả các bạn khác nữa, những đóng góp của các bạn cho nền văn hoá nghệ thuật Việt Nam, thật đáng trân trọng biết bao!

VÀ KẾT THÚC… những mất mát

Sự ra đi của nghệ sĩ Vũ Dân Tân đã để lại cho chúng ta một khoảng trống lớn và sẽ khó có ai có thể thay thế được. Nếu không có những sáng tác của ông trong dòng chảy nghệ thuật đương đại, có lẽ tôi sẽ thất vọng ghê gớm!

Việc Studio Thọ không còn tiếp tục hoạt động nữa quả là đáng tiếc, bởi ở đó đã từng có nhiều tác phẩm xuất sắc và chúng không chỉ đơn thuần là một phòng tranh avant-garde.

Cả việc đóng cửa của Quỹ Đông Sơn Ngày nay cũng đã để lại một mảng trống trong bước đệm nghệ thuật của các nghệ sĩ trẻ, sáng tạo và mong muốn được tiếp cận với các xu hướng nghệ thuật toàn cầu.

VÀ TIẾP TỤC VỚI 2010…

Sẽ là một năm của những năm nhiều hoạt động văn hoá nghệ thuật sôi động và tôi không muốn bỏ lỡ một phút nào trong đó cả…. Tôi chỉ e sợ một điều… Tất cả những buổi biểu diễn tuyệt vời dành cho chúng ta rất có thể sẽ được dành cho rất nhiều người giàu có và nổi tiếng, hay những người giao thiệp rộng trong xã hội, và rất nhiều trong số họ thậm chí chẳng biết đến những quy tắc văn hoá cơ bản khi họ tình cờ bắt gặp hay ngồi trên nó… Thế rồi các đại sứ quán và tổ chức văn hóa, nghệ thuật đem tới những điều tốt đẹp như những buổi biểu diễn thú vị trên tấm lịch sự kiện của bạn, lại có ý nghĩ rằng chúng ta, những người thực sự muốn xem buổi diễn, chẳng có chút quan tâm nào đâu, và chẳng cho chúng ta được đến xem các buổi diễn đó nữa.

Nếu tôi không được xem Dàn nhạc Giao hưởng Quốc gia Việt Nam chơi và hát bản nhạc thứ 8 của Mahler trong ngày 23 tháng 10, tôi sẽ buồn đến mức không muốn nói một lời nào nữa… nhưng nếu buổi diễn vẫn diễn ra ở Sân vận động Mỹ Đình, thì có lẽ tôi thật may mắn.